Ik had de eer om in een dubbelgesprek met collega Gert Peersman in Knack mijn gedacht te mogen zeggen over de wittebroodsweken van De Wever I, onder de kundige leiding van Peter Casteels en Han Renard.
Er zijn veel aspecten aan de politieke beslissingen van de laatste weken die bijzondere aandacht verdienen voor iedereen die begaan is met onze welvaartsstaat in het algemeen en de sociale zekerheid in het bijzonder.
1. Mijn vrees is dat de grote druk om de defensie-uitgaven te verhogen, en de moeilijkheid om dat budgettair rond te krijgen, gevolgen zal hebben voor de sociale zekerheid. De federale overheid is armlastig, en er wordt openlijk gelonkt naar de sociale zekerheid. MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez vroeg zich al hardop af of gezinnen met vier kinderen nog kinderbijslag nodig hebben. Het antwoord is uiteraard: ja.
De sociale zekerheid is geen melkkoe voor defensie-uitgaven: het is de kern van ons samenlevingsmodel en de beste garantie op zekerheid die we hebben. Juist als het economisch minder gaat, beschermt de sociale zekerheid de koopkracht en dus de groei.
2. De sociale zekerheid staat overigens al onder druk. De sociale bescherming neemt af voor specifieke groepen die in de ogen van het brede publiek weinig steun genieten: werklozen, mensen met een leefloon, en migranten in het bijzonder. De strenge voorwaarden voor gezinshereniging zijn in mijn ogen hardvochtig. En bovendien contraproductief, want zo wordt integreren alleen maar moeilijker. Dat is slecht voor iedereen.
3. De beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd: daarmee rekent de regering zich rijk. De cijfers over doorstroom naar de arbeidsmarkt zijn uit de lucht gegrepen, en er wordt op geen enkele manier rekening gehouden met een verhoogde instroom van langdurig werklozen in de ziekteverzekering. En op het vlak van langdurige ziekte doet België het al niet goed. Er zijn meer mensen langdurig ziek dan alle mensen met een leefloon en werkloosheidsuitkeringen bij elkaar opgeteld, en dat aantal neemt verder toe. Daarmee doen we het opvallend anders dan de meeste Europese landen.
Dat vergt een visie die vertrekt van vertrouwen in plaats van wantrouwen, en een goede diagnose van waar de problemen juist zitten, en welke recepten effectief zijn. Het slechtste wat we kunnen doen is hakken in de uitkeringen: mede dankzij de verhogingen van de minima is het armoederisico bij mensen met gezondheidsproblemen gedaald van 20% naar 14%.
Daarom vind ik dit geen hervormingsregering. De focus ligt op mediagenieke maatregelen, maar er wordt helemaal niet fundamenteel nagedacht over hoe onze sociale bescherming er over pakweg tien jaar zou moeten uitzien. De uitdaging is nochtans groot.